Vision

De afgelopen decennia is er flink gebouwd in Nederland. Dit heeft geleid tot een versnelde afvoer van water en verdroging van de bodem. Het risico op wateroverlast neemt daardoor toe en de flora en fauna wordt aangetast. Tegenwoordig creëren we meer ruimte voor water bij nieuwbouw. Het project Waterakkers bewijst dat water nieuwe kansen voor wonen, werken, natuurontwikkeling en recreëren kan bieden.

De huizen en wegen in Waterdonken en Bouverijen zorgen voor een versnelde afvoer van regenwater in vergelijking met de oorspronkelijke natuurlijke situatie. Regen zakt nu niet meer in de bodem, maar wordt via rioolbuizen afgevoerd naar de Waterakkers. Om te voorkomen dat hierdoor wateroverlast in de polder ontstaat wordt een groot gedeelte van het regenwater eerst opgevangen in een waterpartij, ook wel de watermachine genoemd. Omdat het overtollige regenwater niet schoon is wordt het via een zuiveringsmoeras op natuurlijke wijze schoongemaakt. Na deze wasbeurt is het water weer schoon genoeg om te worden terug gegeven aan de natuur. Zo is er ook in droge tijden voldoende schoon water voor Natuurgebied Lage Vucht, wat nu in ontwikkeling is.

Het zuiveren van water is de voornaamste taak van Waterakkers, maar er is meer. Dit project is een combinatie van technologie, inspelen op klimaatverandering en IoT. Het hele systeem, inclusief alle pompen, schuiven en de filters werkt volledig automatisch en heeft weinig aansturing nodig van buitenaf. Uit het watersysteem komt veel data over de werking van het systeem: hoe veel water wordt er precies gezuiverd, hoe snel worden de filters gevuld, waar komt dit water precies vandaan en hoe schoon is het nou werkelijk als het de filters verlaat? Deze informatie kan worden opgehaald door middel van de QR-codes op de informatieborden. De informatie afkomstig uit de meetpunten wordt getoond via de website, waardoor een educatieve component toegevoegd wordt aan het systeem.

Ontstaan van het project

Breda is van oudsher sterk verbonden met water. Zo komen de rivieren Mark en Weerijs samen in Breda en komt eeuwenoud water afkomstig van de Ardennen aan de oppervlakte. Water is zowel vriend als vijand voor de inwoners van Breda. Bij langdurige of hevige neerslag kan het water in de singels buiten de oevers treden en is er risico voor water op straat. Maar het grootste deel van de tijd stroomt het water gemoedelijk van zuid naar noord en het afvalwater van toilet naar rioolwaterzuiveringsinstallatie.

Het is natuurlijk zonde om al het schone water te laten wegstromen zonder er iets mee te doen. Door hemelwater ter plaatse op te vangen en te zuiveren vormt het een prima bron voor o.a. natuur en recreatie. Zo ook in Waterakkers, een groot waterbassin (circa 30 ha) dat fungeert als geledingszone tussen de wijk Waterdonken (en Werkdonken) en de wijk Bouverijen. In de Waterakkers vindt waterzuivering plaats en het schone water wordt ingelaten in de Lage Vuchtpolder om verdroging hiervan tegen te gaan. De belangrijke rol van water in de planvorming rondom Teteringen is zichtbaar in een nat gebied tussen Breda en Teteringen. Dit gebied heeft een toepasselijke middeleeuwse veldnaam gekregen: 'Waterakkers', waar in de toekomst geen maïs of graan maar in feite water zal worden 'verbouwd'. In het waterbassin van 30 ha vindt waterzuivering plaats en het schone water wordt ingelaten in de Lage Vuchtpolder om verdroging hiervan tegen te gaan.

Waterakkers vormt een fraaie natuurlijke blauwgroene scheiding tussen Teteringen en Breda. Voor de wijken Bouverijen en Waterdonken is er op loopafstand volop gelegenheid om te spelen, te recreëren, te wandelen en te genieten van de natuur. Jong of oud, het maakt niet uit, voor ieder is er wel wat te beleven. Het gebied is een belangrijke leefomgeving voor verschillende dieren en planten en bevat daarom water- en moerasvegetaties en een oeverzwaluwenwand. Het vormt ook onderdeel van de ecologische verbinding tussen de Lage Vuchtpolder en de bosgebieden ten oosten van Teteringen. Rondom de Waterakkers loopt een circuit met mogelijkheden voor sporten als wandelen, hardlopen, skaten en fietsen. De dijkjes, die nodig zijn om de verschillende waterbekkens van elkaar te scheiden, zijn tevens paden en maken het een zeer aantrekkelijk gebied voor wandelaars. Ook kan er worden gerecreëerd in een park aan het watersysteem. Een deel van de energie, benodigd voor de gemalen en de waterzuivering, komt van de windmolen op de verbindingsdijk.

Toekomstvisie

Het is niet voor niets dat Breda de prijs voor slimste binnenstad 2015 heeft gewonnen met het project Waterakkers. Het project is onderdeel van Smart City Breda omdat het systeem wordt gestuurd met de data die uit de waterplas gehaald worden. Ook worden koppelingen gemaakt met klimaatdata en met informatie die uit omliggende gemalen en waterplassen gehaald wordt, zodat het systeem in de toekomst voorspellend kan gaan werken. Het gaat voorspellen wanneer onderhoud nodig is en wanneer het systeem in storing komt te staan, maar ook wanneer waterstanden aangepast moeten worden of schuiven geopend of gesloten moeten worden. Hierdoor wordt de waterhuishouding van de gemeente Breda optimaal beheerd en gaat dit voor het overgrote deel automatisch.